سوپراستار سینمای ایران کیست؟

نظرسنجی «بانی فیلم» از اهالی سینما درباره محبوب ترین بازیگر سینما

سوپر استار سینمای ایران کیست؟

بانی فیلم آنلاین:گروه سینمای ایران ـ ساناز قنبری، عظیمه کنعانی: سوپر استار یا فوق ستاره به بازیگری اطلاق میشود که دایره محبوبیتش چنان گسترده است که به تنهایی می تواند سرنوشت اقتصادی یک فیلم را رقم بزند.

 سوپر استار الزاماً بازیگر درجه یکی نیست ولی محبوبیت یکی از ویژگی های ذاتی اش است. محبوبیتی که می تواند دلایل متنوع داشته باشد. جذابیت چهره، شهرتی که در عرصه های دیگر کسب شده و در سینما جواب داده و مجموعه ای از ویژگی های که یک بازیگر را به چنان حدی از محبوبیت می رساند که تماشاگر برای دیدن او به سینما می رود. در سینمای قبل از انقلاب زنده یاد محمد علی فردین از چنین ویژگی هایی برخوردار بود. فردین را می توان محبوب ترین بازیگر سینمای قبل از انقلاب دانست که آن قدر مردم دوستش داشتند و به دیدن فیلم هایش می رفتند که چندین سالن سینما به واسطه محبوبیت فیلم های فردین ساخته شدند. در واقع رونق صنعت سینما در دهه چهل، تا حد زیادی مدیون فردین است. پیش از ظهور فردین، ناصر ملک مطیعی به عنوان اولین سوپر استار سینمای ایران چنین جایگاهی داشت و از «قیصر» به بعد هم بهروز وثوقی به مدت یک دهه سوپر استار سینمای ایران بود. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، با تغییر مناسبات سینما و خروج اغلب دست اندرکاران سینمای فارسی از عرصه، همه چیز متحول شد. در دهه 60 مدیران سینمایی علاقه ای به ظهور ستاره و فوق ستاره نداشتند. دهه ای که دوران کارگردان سالاری بود ولی در همین دوران شاهد ظهور جمشید هاشم پور به عنوان بازیگری شدیم که حضورش در هر فیلمی می توانست تضمین کننده گیشه باشد. ضمن اینکه در فاصله سال های پایانی دهه پنجاه و اوایل دهه شصت، سعید راد در قامت سوپر استار ظاهر شد.

فرامرز قریبیان نیز در دهه شصت، یکی از بازیگران پر کار و بسیار محبوب سینمای ایران بود.  در عرصه سینمای کمدی نیز اکبر عبدی به عنوان سوپر استار ظهور کرد و با تمام فراز و نشیب ها تا امروز توانسته جایگاه خود را به عنوان بازیگری محبوب حفظ کند. در دهه شصت، تنها بازیگر زنی که تا اندازه ای می شد او را در قامت سوپر استار و یا افسانه بایگان بود. از اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد، با تغییر مناسبات اجتماعی، فرهنگی، شاهد حضور ابوالفضل پور عرب و نیکی کریمی با فیلم جریان ساز و مهم «عروس» ساخته بهروز افخمی شدیم. در این دهه، زنده یاد خسرو شکیبایی توانست به عنوان بازیگری بسیار محبوب به جایگاهی منحصر به فرد دست یابد. در نیمه دوم دهه هفتاد پرویز پرستویی سوپر استار بی گفت و گوی سینمای ایران بود. چه در درام های جدی و اجتماعی چون «آژانس شیشه ای» و چه در کمدی های سرخوشانه ای از جنس «مرد عوضی» پرستویی در قامت بازیگری که در تقریباً همه فیلم هایش با موفقیت در گیشه همراه می شدند، ظاهر شد.  از دهه هفتاد ورود جوان ها به سینما آسان تر از دهه شصت شد. جوان هایی که بسیاری از آنها حضوری گذرا در سینما داشتند و خیلی زود به حاشیه رفتند. از بین این جوان ها، محمدرضا گلزار توانست عنوان سوپر استار سینمای ایران را از آن خود کند. گلزار در فیلم های زیادی بازی کرد که فقط و فقط به خاطر حضور او به فروش بالا دست یافتند. کنار گلزار، امین حیایی نیز، توانست به چنین جایگاهی دست یابد. هدیه تهرانی نیز در این دهه به جایگاهی دست نیافتنی میان بازیگران زن رسید. میان بازیگران جوانی که با چهره معترض و تلخ خود به دل تماشاگر نشستند حامد بهداد را باید در راس قرار داد. شهاب حسینی نیز از اواخر دهه هشتاد و با بازی در فیلم های فرهادی به محبوبیت فوق العاده ای همان سینماروها دست یافت.  قصه داشتیم در نظرسنجی از اهالی سینما به این نتیجه برسیم که چه کسی سوپر استار فعلی سینمای ایران است ولی نظرات اهالی سینما بسیار پراکنده و در مواردی فاقد مصداق بود. به طوری که می توان گفت در این زمینه اتفاق نظری میان اهالی سینما وجود ندارد. نکته جالبی که در این نظر سنجی به آن رسیدیم محافظه کاری اغلب تهیه کنندگان و کارگردانان سینمای موسوم به بدنه بود که برای اینکه به کسی بر نخورد ترجیح دادند در این زمینه صحبت نکنند . با این همه آنچه در این گزارش برایتان تدارک دیده ایم خواندنی از کار در آمده و اگر به رسیدن به نام سوپر استار فعلی سینمای ایران یاری نمی رساند لااقل می تواند در دستیابی به تعریف واژه «سوپر استار»، کارگشا باشد.

< علی سرتیپی: گلزار و عطاران سوپر استار هستند

محمدرضا گلزار و رضا عطاران، می توانند به عنوان سوپراستار در ایران شناخته شوند. کسانی که تماشاگر با نگاه به سر در سینما و دیدن عکس آنان برای رفتن به سینما ترغیب می شود. بازیگران سوپراستار، باعث متفاوت شدن گیشه یک فیلم می شوند و اگر در جای درست خود استفاده شوند، قطعا تاثیرگذار خواهند بود. برای مثال اگر بخوای گلزار را کچل کنی و یا از او بخواهی یک پایش لنگ بزند، سوپراستار فیلم را مخفی کرده ای، پس مخاطب هم به تماشا نمی آید. سینمای بدنه به سوپر استار نیاز دارد و نباید از این عنصر در سینما غافل شد.

 <سامان سالور: سوپراستار باید فرامرزی باشد

سوپر استار کسی است که دارای یک جایگاه در یک منطقه باشد. یعنی مثلا در تمام آسیای میانه شناخته بشود. مثلا ما هنرپیشه های بالیوودی را می شناسیم. بنابراین سوپراستار در سینمای ایران شاید تنها در حد یک اسم باشد.

گاهی پیش می آید سوپراستار به خاطر برخی رفتاری های خود تبدیل به یک شخصیت اتفاقا نفرت انگیز می شود. این موضوع نشان دهنده آن است که حاشیه ها در سینمای ما وارد اصل شده اند. در هالیوود و سینمای اروپا، سوپراستارها تلاش می کنند در هنری ترین فیلم ها و با حرفه ای ترین کارگردان ها کار کنند و شاید اصلا به همین خاطر خیلی از پیشنهادهای چند میلیون دلاری را رد کنند، اما خوب کار کردن است که برای آنان اهمیت دارد.

<شاهد احمدلو: سوپراستار یعنی انتظامی، شکیبایی و بهداد

درباره سوپراستار در سینما،  تعاریف و نگرش‌های مختلفی وجود دارد. اساساً هر واژه یا پدیده در جغرافیای سرزمین خودش مفهوم می‌گیرد و ممکن است با معنایی متفاوت از آنچه مثلاً در انگلیس و آفریقا از آن وجود دارد، شناخته شود. در یک نگاه کلی اما، ستاره در یک تعریف مشترک جهانی یعنی همان منبع نوری که در آسمان دیده می‌شود و البته روزی هم به افول می‌گراید. می‌خواهم بگویم سوپر استار در سینما هم چنین روندی دارد. یعنی روزی می‌درخشد و روزی خاموش می‌شود. به عبارت بهتر، سوپراستار هم مثل ستاره ها برای خود عمری دارد.

به نظرم من سینمای ایران پر از سوپر استار است. ناصر تقوایی یکی از سوپراستارهای دنیای من است. در عرصه موسیقی ناصر چشم‌آذر سوپر استار من است و در زندگی شخصی، پدرم. سوپر استار یعنی کسی که فراتر از کهکشان خود بدرخشد و دیرتر از یادها برود. شاید بتوانم برای این معنا از چنین مصداق‌هایی نام ببرم: ساموئل خاچیکیان و امیر نادری. سوپر استار در سینما تنها شامل بازیگران نمی‌شود، اما اگر قرار باشد بنا بر عرف موجود کسانی از این دسته را نام ببرم، به عزت ا... انتظامی یا حامد بهداد از میان جوان‌تر ها اشاره می‌کنم.

کسی مثل خسرو شکیبایی در دوره خودش ستاره بود و در کهکشان سینما نیز برای همیشه روشن خواهد ماند. اسفندیار منفردزاده نیز همانند اوست. به نظرم خوب است جوانان بازیگر نسل امروز این ستاره‌ها را بشناسند و سعی کنند مانند آنان باشند.

 کامران قدکچیان: سوپراستار لزوما بازیگر خوبی نیست

سوپراستارها را برای سینما مردم هستند که انتخاب و تعیین می‌کنند. یعنی جامعه بازیگری را به عنوان چهره محبوب خود انتخاب می‌کند و فیلم را برای او به تماشا می‌نشیند. گیشه رونق می‌گیرد و فرآیند استقبال مردم معنی می‌گیرد.

ممکن است سوپراستار بازیگر خوبی نباشد و نیز ممکن است در سطح خوبی از فن قرار داشته باشد. من به طور کلی به نام چند بازیگر به عنوان سوپراستار اشاره می‌کنم: محمدرضا فروتن، بهرام رادان، مهناز افشار و هدیه تهرانی. جمشید هاشم‌پور و ابوالفضل پورعرب هم در این گروه قرار می گیرند. این افراد کسانی هستند که فیلم به خاطر آنان به فروش می‌رسد، البته عوامل دیگری هم در این رونق شرط است. در یک نگاه جامع اما، مردم سوپراستار را انتخاب می‌کنند، چون چهره‌ای جذاب دارد، بازی‌اش خوب است و در یک کلام قهرمان آنان است.

< فریدون حسن‌پور: سوپراستار را فیلم خوب است که می‌سازد

  ترجیح می‌دهم به نام کسی به عنوان سوپراستار اشاره نکنم. به طور کلی در سینما همه چیز به هم گره خورده است و نمی‌توان درباره جزئیات آن به شکل مجزا صحبت کرد. سینما یک موجود زنده ارگانیک است که هر بخش از آن به بخش دیگر ربط دارد.

سوپر استار در دنیا یک ویژگی مشخص دارد و آن میزان محبوبیت یک فرد در بین مردم است. کسی که مردم به خاطر دیدن او بلیت می خرند. در ایران چنین محبوبیت‌هایی برای افرادی وجود دارد، اما تداوم پیدا نمی‌کند. به عبارت بهتر اگر کلیت فیلمی ظرفیت فروش نداشته بود، سوپراستارش تنها می‌تواند موجی از تماشاگر را آن هم در هفته‌های اول ایجاد کند، وگرنه فیلم برای خودش ضدتبلیغ می‌شود. یعنی دسته اول مخاطبان دیگران را از تماشای آن منع می‌کنند. از نگاه من این فیلم خوب است که سوپراستار می‌سازد و باعث دیده شدن این فرد می‌شود.

<محسن محسنی‌نسب: پور عرب تنها سوپر استار واقعی پس از انقلاب

سینمای ایران هم قاعدتاً سوپراستار دارد، اما وجود آن به تنهایی برای سینما کافی نیست. بعضی از فیلم‌ها کیفیت بالایی دارند و اتفاقاً جذاب هم هستند، اما تنها چون از چهره ستاره‌ای بهره نبرده‌اند، گیشه پررونقی پیدا نمی‌کنند. البته نمونه‌هایی هم سراغ داریم که با وجود برخورداری از سوپراستارها به فروش بالایی نمی‌رسند.

به هر حال اگر بنا باشد به اسم‌هایی به عنوان سوپراستار اشاره کنم، از الناز شاکردوست، مهناز افشار، محمدرضا گلزار و پرویز پرستویی نام می‌برم. سوپراستارها کسانی هستند که مردم جامعه به آنان توجه دارند. فیلمی که با حضور آنان ساخته می شود قطعاً یک فروش حداقلی خواهد داشت، اما گیشه فیلم برای ادامه به کیفیت کلی آن برمی‌گردد.

متأسفانه امروز مدیریت سینما به دست سینمادارها افتاده و آنان هستند که با استقبال انحصاری از فیلم‌های ستاره‌دار سرنوشت سینما را عوض کرده‌اند. شاید در تاریخ پس از انقلاب تنها یک سوپراستار به معنای واقعی کلام داشته باشیم و او، ابوالفضل پورعرب است.

< حسن برزیده: سوپراستار فیلم متوسط را پرفروش می کند

سوپر استار معنای ویژه خود را دارد. شاید به این معنی که اگر می خواهیم علت فروش یک فیلم متوسط با فیلمنامه معمولی یا کارگردان غیرشاخص را ارزیابی کنیم، می توانیم همه چیز را به وجود سوپر استار در فیلم مربوط بدانیم. بازیگری که آنقدر محبوب باشد که مردم به خاطرش به سینما بیایند. بعید می دانم ما در ایران چنین بازیگری داشته باشیم. البته قصد ندارم به جامعه بازیگران توهین کنم. قطعا بازیگران خوب هم داریم، اما برای پاسخ به این سوال که چه کسی از میان آنان به عنوان سوپراستار شناخته می شود، با ذکر مثالی توضیح می دهم. فوتبال هم مانند سینما یک کار گروهی است. هر نتیجه ای هم که حاصل می شود، مربوط به همه اعضای گروه است. اگر مثلا مسی را هم بیاورند جزو ترکیب تیم ملی ایران، این فوتبالیست به تنهایی مطرح نمی شود. بازیگر هم دارای تاثیرگذاری منحصر به فردی نیست.

یک سوپراستار در همه نقش ها به خوبی ظاهر می شود و ما در ایران کسی را سراغ نداریم که چنین جایگاهی داشته باشد. انتخاب سوپراستار برای سینمای ایران هم شاید شبیه انتخاب بهترین خواننده باشد که دارای ظاهر خوبی است، اما از صدای شش دانگی بهره مند نیست.

<جمال ساداتیان: استار شاید، اما سوپراستار نداریم

سوپراستار یعنی کسی که در کنار چهره جذاب، بازی خوبی هم داشته باشد. یعنی هم به خاطر توانایی بازی و مطابق با استانداردشان معروف شده باشند و هم بابت چهره خوبی که دارند؛ محبوب. با این حساب در ایران بازیگر حرفه ای با چهره ای مقبول نداریم.

<ابراهیم فروزش: تعداد انگشت شماری بازیگر در سینمای ایران داریم که سوپراستارند

تعداد انگشت شماری بازیگر (اعم از زن و مرد) در سینمای ایران داریم که سوپراستارند و توانسته اند در جایگاه خودشان خوش بدرخشند، اما اینکه بخواهم اشاره به شخص یا اشخاص مشخصی کنم کمی مشکل است.

<حسن هدایت: فردین تنها سوپر استار تاریخ سینمای ایران

تا حدودی مرحوم فردین. اولین خصلت سوپراستار این است که حضورش یک فیلم را جالب کند و روی میزان فروش تاثیر بگذارد. در تاریخ سینمای ایران تنها کسی که تقریبا (نه صد در صد)  حضورش در فیلم تاثیرگذار بود شادروان فردین بود. اغلب بازیگران ما حتی بازیگر هم نیستند، چه رسد به سوپراستار.

<بهرام عظیمی: جمشید آریا ‌

به این دلیل که بیش از 10-15 سال جذاب ترین فیلم هایی که ساخته شد با بازی ایشان بود و تنها بازیگری است که به نظرم قابلیت بازی در هر نقشی را دارد. ضمن اینکه تمام نقش هایی که تا به حال بازی کرده بسیار چشمگیر است.

< احمدرضا گرشاسبی: عزت ا... انتظامی

عزت ا... انتظامی را سوپر استار سینمای ایران می دانم چون ایشان علاوه بر توانمندی تکنیکی شخصیتی بسیار مردمی و شریف دارند.

<ابراهیم وحیدزاده:شمقدری سوپر استار سینمای ایران

شمقدری چند سال تمام توجهات جامعه سینمای ایران را معطوف به خودش کرد.

<احمد کاوری: کلاه قرمزی به اقتصاد سینما کمک بسیاری کرده

کلاه قرمزی را سوپر استار سینمای ایران می دانم. به این دلیل که همیشه وقتی فیلمی برای ارائه دارد با موفقیت روبرو می‌شود. کلاه قرمزی به اقتصاد سینما بسیار کمک کرده است.

<نادر مقدس: بسیاری از بازیگران ایران که مخاطبان با آنها ارتباط برقرار می کنند سوپر استارند

سوپر استار به بازیگری گفته می‌شود که مخاطبان به خاطر او به دیدن فیلم بروند. بازیگری که بتواند جهانی باشد مثل آل پاچینو، رابرت دنیرو، تام کروز و... . متأسفانه در سینمای ایران سوپر استار معنای دیگری پیدا کرده. معمولاً جوان ترها را جزو سوپر استار می دانند. در صورتیکه در سینمای ایران خیلی از بازیگران بودند که سوپر استار هستند و هنوز هم همان حضورشان باعث جذب تماشاگر به سینما می‌شود. در واقع این ویژگی فقط خاص بازیگران جوان نیست و بازیگران پیشکسوت هم چنین ویژگی را دارا هستند.

به نظرم بسیاری از بازیگران ایران که مخاطبان با آنها ارتباط خوبی برقرار می‌کنند سوپر استارند.

<منوچهر مصیری: در سینمای ایران ستاره داریم، نه سوپر استار

سینمای ایران سوپر استار ندارد و ستاره دارد. در سینماهای غرب مرسوم است که با یک استار قراردادی می بندند و بعد استار قرارداد را به بانک یا مراکز اقتصادی می برد و مبلغی را به عنوان وام دریافت می‌کند. به این می گویند استار، اما در سینمای ایران ما تنها ستارگان بسیاری داریم.

< علی قوی تن: شهاب حسینی سوپراستار سینمای ایران 

شهاب حسینی. به دلیل اخلاق و توانایی که در جذب مخاطب دارد. البته در مورد توانمندی قطعاً بازیگری مثل پرویز پرستویی توانایی عجیبی دارد، اما به لحاظ داشتن گیشه در حال حاضر می توانم از شهاب حسینی نام ببرم.

<خسرو امیرصادقی: سوپراستار به معنا و مفهومی که در سینمای غرب است را در ایران سراغ ندارم

در مقطعی هدیه تهرانی، نیکی کریمی، گلزار، حیایی، پورعرب و... می توانستند ضمانت نامه خوبی برای سینما باشند. البته سوپراستار به معنا و مفهومی که در سینمای غرب است را در سینمای ایران سراغ ندارم و کسانیکه نام بردم تنها در حد بضاعت سینمای ایران هستند. به عبارت دیگر اینها بازیگرانی اند که به کمک آنها گیشه سینماها مقداری امنیت می یابد.

در مجموع به نظرم اگر تمام سوپراستارها را کنار هم بگذاریم ولی سناریو و قصه ای نداشته باشیم که تماشاگر را در سالن بنشاند هیچ فایده ای نخواهد داشت.

در صورتیکه یک تهیه کننده بتواند یک سناریو و یک کارگردان را کنار هم قرار دهد و چنین مثلثی را به بهترین شکل ترسیم کند حضور یک سوپراستار در فیلم جواب می دهد.

در کارنامه هر کدام از سوپراستارها فیلم هایی را می بینیم که حتی نتوانسته اند مخارج فنی شان را در بیاورند. به این دلیل که محوبیت شان در گیشه وابسته به تهیه کننده، کاگردان و از همه مهمتر سناریوی خوب است.

سوپراستار مفهومی وارداتی است

<علیرضا داودنژاد

بانی فیلم آنلاین:سوپراستار یعنی شخصی با دستمزد بالا که اتفاقاً تهیه‌کننده‌ها هم به شدت به دنبال او هستند. همچنین سینمادارها و پخش‌کننده‌ها نیز از فیلمی که دارای سوپراستار باشد، استقبال می‌کنند. این مفهوم یک واژه وارداتی است و مصداق‌های آن در ایران هم با سایر نقاط دنیا تفاوت دارد.

 سوپراستار هنرپیشه‌ای است که فروش فیلم را به تنهایی تضمین می‌کند و اگر فروشی در خور با آنچه مورد انتظار پخش‌کننده و تهیه‌کننده است؛ نداشته باشد، موقعیت‌اش متزلزل می‌شود و دستمزد او پایین می‌آید. از آن تاریخ به بعد تقاضا هم برای او کمتر می‌شود. در ایران اما، به این دلیل که بازار سینما از هم پاشیده است و سرمایه‌گذاری‌ها در آن روال طبیعی را طی نمی‌کند، گاهی می‌بینیم فیلم بعضی از سوپراستارها نفروخته، اما دستمزد آنان همچنان بالاست. بنابراین لفظ سوپراستار در سینمای دنیا متفاوت با آن چیزی است که در ایران وجود دارد.

 در هر حال، بعضی از اسامی و عناوین هستند که همراهی آنها با فیلم‌ها نهایتا در تقسیم ظرفیت‌های نمایشی و تبلیغاتی برای فیلم تأثیر تعیین‌کننده دارد